Dla pedagoga/psychologa

Współczesna wiedza o rozwoju

i wychowaniu a psychoedukacja

Filmy psychoedukacyjne poruszające zagadnienia dotyczące zdrowego rozwoju, wspierania go

i wychowania wpisują w obszar profilaktyki i udzielania pomocy psychologicznej poprzez pracę

z rodzicem.

Filmy nie mogą zastąpić konsultacji lub porady udzielonej w konkretnej sytuacji. Ich podstawowa rola to wzbogacanie wiedzy rodziców i poszerzanie świadomości związków pomiędzy ich postawą i zachowaniem a określonymi zachowaniami dziecka. To pokazanie na czym polega zdrowy rozwój i w jaki sposób rodzice mogą go wspierać. Rzetelna wiedza w tym zakresie nie jest wiedzą powszechną. W naszej kulturze wiedza o wychowaniu jeszcze niedawno była przekazywana (i częściowo jest tak nadal) z pokolenia na pokolenie w sposób świadomy (kiedy babcia udziela swojej córce porad jak postępować z wnuczką) lub w sposób nieświadomy (kiedy córka powiela zachowania swojej matki wobec własnych dzieci nie zdając sobie z tego do końca sprawy). Rodzice bazując na własnych doświadczeniach z dzieciństwa świadomie powtarzali podejście rodziców lub (jeśli oceniali je negatywnie) postępowali zupełnie odwrotnie. Wraz nastaniem rewolucji przemysłowej pewne funkcje za które odpowiedzialna była rodzina (np. funkcja edukacyjna) zostały przejęte przez państwo i specjalistyczne instytucje (np. szkołę). Rozwój człowieka stał się przedmiotem badań naukowych, co jednak w prosty sposób nie oznacza całkowitej popularyzacji zdobytej wiedzy. Tym bardziej, że wiedza ta nie ma charakteru stałego. Rozwój psychiczny bowiem zależy nie tylko od czynników biologicznych, ale również od kultury. Zmieniająca się nieustannie kultura wymaga od jej dorosłych członków nowych umiejętności, co wpływa na rozwój dzieci i młodzieży. Określa tym samym adekwatne podejścia i techniki wychowawcze. Nic więc dziwnego, że wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie przestaje być aktualna, a zadanie popularyzacji aktualnej wiedzy spoczywa na specjalistycznych instytucjach (np. szkole), niezależnie od ich rzeczywistych możliwości.

Ważnym elementem współczesnej wiedzy są zmienność (wiedza szybko przestaje być aktualna) i zróżnicowanie (w tej samej sprawie różni eksperci mówią różne i wykluczające się rzeczy). Dotyczy to również wiedzy z zakresu psychologii, profilaktyki i wychowania. Zadanie popularyzacji tej wiedzy jest przez to tym bardziej trudne. Inną trudnością są wysokie wymagania stawiane przez kulturę współczesnemu człowiekowi, co skutkuje coraz słabszą kondycją psychiczną społeczeństwa i coraz większą chęcią rodziców do cedowania obowiązku wychowania na szkołę. Wielu rodziców

z powodu osobistych trudności i dążenia do sprostania współczesnym wymaganiom poszukuje łatwych rozwiązań wychowawczych. Rozwiązań, których nie ma. Uzyskiwanie wiedzy na temat wychowania konfrontuje rodziców z ich odpowiedzialnością i koniecznością włożenia wysiłku, co budzi opór, niechęć i odrzucenie tej wiedzy. To zwiększa poziom trudności zadania, jakim jest psychoedukacja w zakresie rozwoju i wychowania.

Spojrzenie na rozwój

zawarte w filmach

Praktyczne wskazówki

Filmy opisują jedynie ogólne prawidłowości rozwojowe i ogólne wskazówki dotyczące rozwiązywania problemów wychowawczych powstałych w trakcie zdrowego rozwoju. Nie odnoszą się do trudności (nawet tych samych), które nie są wynikiem prawidłowego rozwoju. Przykładem może być obniżona motywacja do nauki w okresie nastoletnim. U jednego ucznia może być ona wynikiem chęci budowania niezależności (zdrowy rozwój), zaś u innego rozwijającej się i nie zdiagnozowanej depresji (niezdrowy rozwój). Dlatego też filmy nie stanowią indywidualnej porady ani konsultacji. Nie odnoszą się do konkretnej sytuacji ucznia. Mają jedynie charakter psychoedukacyjny.

Korzystanie ze strony w zakresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej i profilaktyki wymaga uprzedniego zapoznania się z proponowanymi treściami. Zasadnym jest wcześniejsze zapoznanie się z filmami „Wiedza i wychowanie we współczesnym świecie”, „Jak nauczyć dziecko przestrzegania zasad?” (w wypadku zagadnień w zakresie rozwoju dzieci) oraz „Jak reagować na bunt nastolatka?” (w wypadku zagadnień w zakresie rozwoju nastolatków). Filmy te zawierają podstawę prezentowanego na stronie rozumienia rozwoju. Bez zapoznania się z nimi kolejne filmy mogą nie być do końca zrozumiałe i mogą budzić wątpliwości. Jeśli prezentowane podejście zostanie uznane za warte polecenia należy obejrzeć każdy kolejny film polecany rodzicowi, aby mieć pewność trafności wyboru filmu.

Filmy można polecać przesyłając rodzicowi link bezpośrednio do filmu na stronie. Proponując rodzicom określone filmy dobrze jest zacząć od wspomnianych wyżej filmów, tak aby kolejne były dla rodzica jasne i zrozumiałe. Należy też zaznaczyć, że filmy prezentują jedynie ogólne prawidłowości rozwojowe i ogólne wskazówki dotyczące rozwiązywania problemów powstałych

w trakcie tego rozwoju. Nie stanowią indywidualnej porady ani konsultacji.

Ważnym elementem tej formy psychoedukacji jest dobór filmu do sytuacji ucznia

i dotychczasowej współpracy z jego rodzicami. Prezentowane tutaj podejście wielu rodzicom przynosi ulgę, zwalnia z poczucia winy, likwiduje poczucie bezradności i budzi nadzieję na pokonanie trudności. Dotyczy to szczególnie tych rodziców, którzy są gotowi do zmiany swojego podejścia i włożenia wysiłku. U rodziców, którzy są nastawieni na trwanie przy swoim podejściu nowe informacje mogą zostać łatwo odrzucone. Praca w szkole z rodzicami setek dzieci często nie pozwala poznać rodziców na tyle, aby jasno przewidzieć ich reakcje. To jednak ryzyko wszelkich form psychoedukacji i poradnictwa. Błędem byłoby zatem całkowite rezygnowanie z działania

z obawy przed niepowodzeniem. Wówczas psychoedukacja i poradnictwo nie mogłyby istnieć. Warto jednak na tyle na ile to możliwe brać pod uwagę również aspekt właściwego doboru filmu do odbiorcy (tak jak w poradnictwie i psychoedukacji można dobierać treści i sposób przekazu do klienta).

Kluczowym elementem strony jest wyszukiwarka, która pozwala wprost wpisać konkretne pytanie, aby łatwo znaleźć film zawierający na nie odpowiedź. W wypadku jeśli nie uda się znaleźć odpowiedzi w filmach proponowanych w wynikach wyszukiwania można przejrzeć listę filmów

w menu w zakładkach „Dziecko” i „Nastolatek”. Jeśli to nie wystarczy można poszukać filmu na kanale Gabinet Psychologiczny – Patryk Hajdo Tarnów w serwisie YouTube. Polecanie rodzicowi filmu znajdującego się na YT może jednak zwiększać ryzyko niepowodzenia. Przyjęcie treści umieszczonych na YT może być trudne dla rodzica. Z perspektywy wielu rodziców korzystanie z serwisów społecznościowych jest właśnie elementem problemów z nastolatkiem. Stąd idea strony tak, aby można było zachęcać rodziców do oglądania filmów, które nie widnieją bezpośrednio

w serwisie społecznościowym.

Koniecznym warunkiem rozwoju dziecka jest rozwój rodzica. Mam nadzieję, że zamieszczone tutaj filmy pomogą Państwu wspierać rodziców w ich rozwoju. Powodzenia!

Patryk Hajdo

Prezentowane tutaj filmy opierają się na założeniu, że współczesna kultura wymaga od człowieka kilku umiejętności:

niezależności, samodzielności w podejmowaniu decyzji w warunkach niepewności,
umiejętności radzenia sobie ze stresem (presją),
odpowiedzialności.

W rzeczywistości wymaga to nabycia wielu innych umiejętności i cech psychicznych. Istotnym elementem prezentowanego rozumienia rozwoju człowieka jest pozytywna rola buntu wczesnodziecięcego i buntu nastoletniego (czyniąca z niego zjawisko konieczne) w nabywaniu tych umiejętności. Istota tych poglądów przedstawiona jest w filmach „Jak nauczyć dziecko przestrzegania zasad?” oraz „Jak reagować na bunt nastolatka”.

Wiedza o rozwoju i wychowaniu

we współczesnym świecie

Jak nauczyć dziecko

przestrzegania zasad?

Jak reagować na

bunt nastolatka?

Ćwiczenia rozwojowe dla dzieci

z trudnościami emocjonalnymi:

wsparcie dzieci i młodzieży w rozwoju emocjonalnym,
wsparcie rodziców w pokonywaniu trudności ich dzieci,
wsparcie dla pedagogów i psychologów szkolnych w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formie zdalnej.